Het reilen en zeilen van een opvang voor Oekraïense vluchtelingen

In totaal runde De Regenboog Groep in 2022 tien verschillende locaties waar we de opvang van ruim 1.100 uit Oekraïne gevluchte mensen verzorgden. Dat deden we onder meer in hotels, op boten en in leegstaande panden. Zo ook in een oud schoolgebouw. In dit artikel lees je hoe dat in het begin ging.

Een vader en moeder met allebei een kleintje op de arm lopen zoekend rond: “Do you have a buggy for us?” De beveiliger wijst: “Yes, over there, you can pick one.” Bij de ingang staan zes blinkend mooie kinderwagens te wachten, dus voegt hij er met een vrolijke knipoog aan toe: “Do you wanna take a test drive?” Het stel lacht vriendelijk, maar blijft gelaten. Dit typeert de algehele sfeer bij opvanglocatie de ‘Oude Kleine Kapitein’, genoemd naar de basisschool die er eerst zat. De Oekraïense mensen die er verblijven zijn enorm dankbaar, maar waren liever ergens anders geweest: ‘thuis’. Dan lijkt gelatenheid logisch, en is een lach knap.

Daphne, ons locatiehoofd van inloophuis Blaka Watra, runt deze vluchtelingenopvang met 110 plekken. Ook is ze met twee anderen steeds betrokken bij de opstart van nieuwe door de Regenboog te verzorgen locaties voor Oekraïense vluchtelingen. Zij neemt ons een middag op sleeptouw. Eerst kletsen we buiten even wat.

Wat komt er allemaal kijken bij de opstart van zo’n locatie? Daphne: “Je begint met het vormen van een team. Dat betekent: een hoofd aanstellen en medewerkers en vrijwilligers verzamelen. Daarbij moet je rekening houden met een minimum aantal BHV’ers. Je regelt de faciliteiten, zoals waar het eten vandaan komt, en vraagt het opstartpakket aan bij het secretariaat. Daarin zitten dingen als een laptop, telefoon, sleutelhangers en allerlei kantoorartikelen. Verder koppel je een kraamzorg en huisarts aan de locatie. De meeste mensen willen graag meteen een dokter zien. Dat geeft misschien een gevoel van veiligheid, dat alles oké is, en vaak hebben mensen medicatie nodig. Ook zijn er altijd onverwachte dingen. Zo was op deze locatie de verbouwing vertraagd en kwamen er opeens veel mensen met een gehoorbeperking. Dus regelden wij een doventolk. Toen bleek Oekraïense doventaal heel anders te zijn dan Nederlandse doventaal. Daar loop je dan toch tegenaan."

Bij de Oude Kleine Kapitein zijn huisdieren eveneens welkom. Dit levert volgens Daphne soms grappige situaties op. "Vanuit de centrale instroomlocatie werd ik gebeld dat er mensen met een duif stonden, of die ook mochten komen. ‘Ja hoor, kom maar op.’ Dus nu hebben we honden, katten en zelfs een huisduif. Wij regelen dat alle dieren worden gevaccineerd. De meeste spullen voor de dieren hebben we van de Dierenambulance gekregen.”

Wat doet Daphne hier op een gemiddelde dag? Terwijl deze vraag wordt gesteld, wijst een vrijwilliger haar op de steeds groter wordende plas voor het gebouw. Daphne: “Omdat de pomp kapot is, moet het vieze water vijf keer per dag worden afgezogen, anders overstromen de toiletten. Ze hadden al geweest moeten zijn.” Daphne loopt even weg om te bellen. Als ze terugkomt zegt ze: “Alle losse eindjes aan elkaar knopen.” Het is het antwoord op de vraag over haar gemiddelde dag. “Laatst heb ik een keer geteld en kwam ik op één dag op 98 telefoontjes en 27 appgesprekken.” Dan komt een bewoonster met haar armen omhoog, maar lachend, op Daphne af: “Water is coming out!” Daphne: “I think they’re on their way.”

Als Daphne vervolgens vertelt dat er ook veel contact is met de wijkagent, komt er een busje met twee enthousiast zwaaiende agenten voorbij rijden. “Hey, toevallig”, lacht Daphne. Het is een bijna immer aanwezige lach die haar gezicht toch onmiskenbaar verlaat bij de volgende vraag: of ze ook met de bewoners praat? “Ik heb gewoon geen tijd om dat écht goed te doen en dat vind ik heel jammer. Dat doen de medewerkers en vrijwilligers meer, en als zij iets niet weten, komen ze bij mij.”

Welke werkzaamheden verrichten vrijwilligers verder allemaal? Daphne: “We hebben vrijwilligers voor het keukenwerk, de boodschappen …” Alsof iemand ermee speelt, komen twee opgewekte buurtbewoners Daphne een pinpas teruggeven. Hisko en Jelte zijn terug van de supermarkt. Na een praatje met hen vervolgt Daphne: “Eigenlijk doen vrijwilligers hier van alles: spullen uitsorteren, tolken, spelletjes spelen, een luisterend oor bieden, bij de receptie zitten. Veel vrijwilligers doen ook iets speciaals, zoals yogales geven. En enkele creatievelingen van Thuishaven Collectief zijn alles aan het aankleden. Met meubels, planten, lampen, kleden, schilderijen en van alles wat ze zelf maken. Een bewoonster die meubelmaakster is, helpt hen hierbij door de bouwtekeningen te maken.”

Zijn er dingen die Daphne zelf graag zou willen delen? “Ik vind het vooral aangrijpend als mensen alleen komen, zonder familie. Dan vraag ik me af hoe dat kan. Zo is een jongen die doof is hier helemaal alleen. Dat moet een moeilijke reis zijn geweest. Wat ik mooi vind, is dat de bewoners van alle opvanglocaties heel veel meehelpen. Met sjouwen, koken, schoonmaken, klussen en noem maar op ... Een vrouw die kapster is, voorziet nu iedereen van een knipbeurt hier. Én iets grappigs: ´een dag is geen dag zonder soep voor Oekraïners´, en dan heb ik het niet over zo’n groen zakje. Elke dag maken een paar vrouwen soep voor het hele huis. Die is dan voor de volgende dag, want dan smaakt ´ie lekkerder. Dat doen ze graag, anders krijgen ze van ons een broodje kaas.” Daphne lacht er hartelijk bij. Het zijn mooie cultuurverschillen.

Verder vertelt Daphne dat veel Oekraïners vooral graag willen werken. “Maar daar moet wel het een en ander voor in orde zijn. Nu is het wachten op het verkrijgen van een burgerservicenummer en leefgeld. Daar zijn mensen gestrest over: dat ze opeens een leven moeten opbouwen zonder geld. Hun toekomstperspectief is compleet in duigen gevallen en dan ben je ook nog eens in een land waar je de taal niet spreekt. Gelukkig organiseert maatschappelijk werk bijeenkomsten die hier heel waardevol voor zijn.”

Dan staat er iemand van het Leger des Heils voor Daphne haar neus. “Oh ja, zij komen een gezin brengen dat met hun hond niet in een andere opvang mag. Even regelen.” Als Daphne zich kort daarop weer laat zien, treft een buurtbewoner haar ook. Hij wil de tafeltennis- en voetbaltafel van zijn overleden broer deze zaterdag komen brengen. Daphne reageert er heel enthousiast op en met zijn blik verraadt de weldoener de emotie die dit in hem opwekt. Wanneer hij weer op de fiets stapt en een Thuishaven Collectief-vrijwilliger Daphne denkt te vangen, rent ze op haar slippers achter een vrachtwagentje van kringloopwinkel Rataplan aan. “Hier, hier, hier!”, zwaait ze. De chauffeur was namelijk al drie keer tevergeefs voorbij gereden. Ook daarvan was Daphne in de tussentijd op de hoogte gesteld.

In een treintje van bewoners, Thuishaven Collectief-vrijwilligers en vanzelfsprekend Daphne, worden de kringloopmeubels naar de juiste plek getild. De handen nauwelijks weer vrij, krijgt Daphne de vraag of er zich ook een psycholoog onder de vrijwilligers bevindt. Ze zegt dit zo even met de persoon in kwestie te regelen, eerst wil ze nog de oude gymzaal laten zien. Onder de basketbalnetten vertelt ze dat het ontbijt en de lunch hier zijn en het avondeten 's avonds tussen zes en acht op de boot een paar honderd meter verderop. Daar wordt ook een vluchtelingenopvang gerund door de Regenboog, voor 160 Oekraïners. Overigens is de zes op de klok inmiddels ruimschoots gepasseerd. En eten moet toch ook gebeuren.